Discrimineer geen Russen in Nederland
Uitbaters van Russische winkels die haatberichten ontvangen. Een verhuurder die het contract met een Russische expat wil opzeggen vanwege haar nationaliteit. De Nijmeegse Vierdaagse weert wandelaars uit Rusland en Wit-Rusland*. Dit zijn enkele berichten die de afgelopen dagen in het nieuws waren waarbij Russen en Wit-Russen te maken krijgen met uitsluiting als gevolg van de Russische invasie van Oekraïne. Het is begrijpelijk dat mensen zich willen uitspreken tegen de oorlog, maar dat mag niet leiden tot discriminatie en uitsluiting van Russen.
De afgelopen weken staan in het teken van de oorlog in Oekraïne. Nieuws en beelden die ons allen aan het hart gaan. Er zijn vele initiatieven ontstaan om Oekraïners te helpen, bijvoorbeeld door inzameling van spullen en geld en het bieden van onderdak. Het is mooi dat in Nederland zoveel wordt gedaan voor Oekraïners in nood. Tegelijkertijd zijn er ook verhalen over situaties waarin Russen en Wit-Russen in Nederland worden geweerd, zonder dat daar enige rechtvaardiging voor is.
Mensenrechten en verbod op discriminatie
Het maken van onderscheid op grond van nationaliteit bij het aanbieden van goederen en diensten is verboden. Uitzonderingen zijn mogelijk, bijvoorbeeld bij officiële sancties, maar die moeten dan aan zeer strenge eisen voldoen. Bovendien is het opleggen van dit soort sancties aan de overheid, niet aan individuele aanbieders van goederen of diensten. Het op eigen houtje weigeren van goederen of diensten aan mensen met de Russische of Wit-Russische nationaliteit is verboden. Dat komt in strijd met de Nederlandse gelijkebehandelingswetgeving.
Als sportbonden of organisatoren van wedstrijden teams of sporters weren die als vertegenwoordiger van hun land aan een wedstrijd of competitie deel zouden nemen, dan kan dat gerechtvaardigd zijn. Maar het weigeren van individuele Russische of Wit-Russische personen die op geen enkele manier optreden als vertegenwoordiger van hun land bij bijvoorbeeld culturele en sportieve evenementen mag niet.
Vanzelfsprekend mag de Russische of Wit-Russische nationaliteit van iemand ook geen reden vormen voor verbaal of fysiek geweld jegens die persoon. Ook Russen in Nederland hebben het recht vrij en veilig over straat te gaan.
Ernstige gevolgen van discriminerend gedrag
Discriminerend gedrag heeft ernstige gevolgen voor de samenleving en voor individuen. Daarover schreef het College in zijn rapport ‘Veilig jezelf zijn in het openbaar’. Uitsluiting, discriminerende opmerkingen en agressie tasten de menselijke waardigheid aan. Mensen voelen zich vernederd en onveilig.
Het tast ook hun recht aan om te zijn wie ze zijn. Discriminerend gedrag belemmert mensen om gebruik te maken van hun rechten. Als gevolg van discriminatie-ervaringen gaan ze bijvoorbeeld bepaalde locaties mijden, zoals het openbaar vervoer, of spreken zij zich niet meer uit, omdat ze bang zijn herkend te worden als Rus.
Rechten voor iedereen
De impact die de oorlog in Oekraïne heeft op de rest van Europa, en dus ook Nederland, onderstreept het belang van het vasthouden aan de rechtsstaat en mensenrechten. Aan het overeind houden van fundamentele beginselen als menselijke waardigheid, gelijkheid en gelijke deelname aan de samenleving. Iedereen heeft rechten, en ieders rechten dienen beschermd te worden.
Wat kan je doen?
Als je te maken krijgt met discriminerend gedrag dan kan je terecht bij verschillende instanties. Zo kunnen lokale anti-discriminatievoorzieningen je helpen, en kan je bijvoorbeeld melding maken van online discriminatie bij het Meldpunt Internet Discriminatie (MiND). Voor psychologische ondersteuning kan je bijvoorbeeld terecht bij Slachtofferhulp.
Het is daarnaast mogelijk om bij het College discriminatie te melden of een verzoek om een oordeel in te dienen. Het College kan onder meer oordelen over onderscheid dat wordt gemaakt bij de levering van goederen en diensten, zoals het aanbieden van huisvesting en sport.
Update donderdag 17 maart 2022: De organisatie heeft de beslissing inmiddels teruggedraaid. Wandelaars uit Rusland en Belarus mogen komende zomer toch meedoen aan de Nijmeegse Vierdaagse. Enige voorwaarde is dat deelnemende individuele Russische of Belarussische personen op geen enkele manier optreden als vertegenwoordigers van hun land.