De overheid mag gezinshereniging van vluchtelingen niet vertragen

Dat geldt bijvoorbeeld voor het voorstel de toegang van vluchtelingen te beperken door gezinshereniging te vertragen. Het College heeft vanmorgen zijn zorgen hierover kenbaar gemaakt aan de Staatssecretaris van Asiel en Migratie. Hieronder lichten wij onze boodschap aan het kabinet verder toe.

In het kort

• Het Asielakkoord dat vrijdag gesloten is moet voor een oplossing van de crisis in de asielopvang zorgen

• Het College verwelkomt een lange termijn perspectief na langdurige schending van de mensenrechten van vluchtelingen

• Het College constateert dat een van de aangedragen oplossingen in strijd is met Gezinsherenigingsrichtlijn

• Het College wees de Staatssecretaris van Asiel en Migratie vanmorgen op deze schending

Afbraak van asielopvang in Nederland tot het punt van een mensenrechtenschending

Op 26 augustus 2022 sloeg de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd alarm  over de situatie in Ter Apel, waar honderden asielzoekers buiten sliepen. De Inspectie constateerde een groot risico op uitbraak van infectieziekten als gevolg van het totale gebrek aan hygiëne op het terrein: gebrek aan water, schone wc’s, douches en beschutting. Het College is geschokt dat de rechten van asielzoekers op deze manier zijn geschonden, ondanks het feit dat vele instanties al maanden aangeven dat de minimumnormen die volgens internationale mensenrechten gelden in de opvang worden overschreden. De overheid is verplicht om te garanderen dat vluchtelingen op een veilige en gezonde manier kunnen verblijven in de opvang.  

Het niveau van de asielopvang in Nederland is gedurende het afgelopen jaar steeds verder naar beneden gegaan. Dat geldt ook voor de (crisis)noodopvang, waar asielzoekers wel een dak boven hun hoofd hebben, maar hun fysieke en geestelijke gezondheid onvoldoende beschermd wordt. Denk daarbij aan veiligheid en privacy en aan de bescherming van groepen in een kwetsbare situatie. 

Het College wil, net als de Adviescommissie Vreemdelingenzaken (ACVZ) en de Raad voor Openbaar Bestuur (ROB), onderstrepen dat de opvangcrisis niet is ontstaan door grotere aantallen vluchtelingen die het land binnenkomen, maar doordat de overheid al jaren geen langetermijnvisie op de opvang van vluchtelingen heeft geformuleerd. De huidige situatie is tevens veroorzaakt omdat statushouders niet kunnen doorstromen naar woningen, waaronder bijvoorbeeld de Afghaanse evacuees. Zij hebben een verblijfsvergunning maar zitten desondanks in noodopvang. De overheid moet zorgen voor huisvesting. Daarnaast moet de overheid in haar communicatie niet de indruk wekken dat de wooncrisis mede is ontstaan door de instroom van vluchtelingen.

Kabinetsplannen zijn in strijd met de Gezinsherenigingsrichtlijn

Het kabinet stelt voor dat de IND er standaard negen maanden over mag doen om te beslissen over een aanvraag tot gezinshereniging en dat nareizende gezinsleden daarna nog eens zes maanden wachten op een visum tenzij er een ‘passende woning beschikbaar is’. Dit is in strijd met de bindende Gezinsherenigingsrichtlijn. De richtlijn houdt rekening met de bijzondere situatie van vluchtelingen en hun belang bij snelle gezinshereniging. Bij de interpretatie van de richtlijn dienen de belangen van kinderen een eerste overweging te vormen. Er moet hoe dan ook altijd een individuele belangenafweging plaatsvinden. Volgens artikel 12 van de richtlijn mag het hebben van passende huisvesting geen voorwaarde zijn voor gezinshereniging van vluchtelingen. Ook mag er geen sprake zijn van een wachttijd.  De plannen van het kabinet bevatten een verkapte wachttijd en stellen huisvesting als voorwaarde voor gezinshereniging binnen deze wachttijd. Dit is in strijd met het doel van de richtlijn. Ook bepaalt artikel 13 van de richtlijn dat gezinsleden zodra de gezinsherenigingsaanvraag is goedgekeurd toegang moeten krijgen tot de betrokken lidstaat. De overheid is op dat moment verplicht om alle medewerking aan gezinsleden te verlenen bij het verkrijgen van visa om deze toegang mogelijk te maken. 

Wat moet de overheid nu doen?

De overheid moet het voornemen om gezinshereniging te vertragen direct intrekken, omdat het in strijd is met bindende Europese wetgeving. Daarnaast moet ze ervoor zorgen dat er een duurzaam systeem komt voor de opvang van vluchtelingen waarin rekening wordt gehouden met schommelingen in aantallen. Het College verwelkomt de bouw van woningen voor de huisvesting van zowel statushouders als andere groepen. De overheid moet ervoor zorgen dat er woonruimte is voor iedereen.