Interview: ‘Het is fijn dat je in ieder geval íets kunt doen.’

Verdieping

Stage lopen in coronatijd was het afgelopen schooljaar voor zo’n 20.000 mbo-studenten niet mogelijk. Velen liepen daardoor een vorm van vertraging op. Dat geldt ook voor Noëlle, Fae, Melissa en Rumeysa, leerlingen van de opleiding Maatschappelijke zorg van ROC Nijmegen. Om de achterstanden enigs­zins op te vangen, zette hun school een praktijkleercentrum op. ‘Het is fijn dat je in ieder geval íets kunt doen.’

Citaat studenten: Ze hadden al genoeg stagiaires. Misschien april, zeiden ze, maar ik heb niks meer gehoord.

Eerstejaars student Melissa liep stage op een dagbesteding voor mensen met een licht verstandelijke beperking, toen de lockdown van kracht werd. Ze zou dat jaar 268 uur stage lopen, twee dagen per week. ‘Ik vond de cliënten leuk en kon goed met ze overweg. Ik ben er drie keer geweest, toen ging de dagopvang dicht.’ Dit jaar zou Melissa opnieuw op deze plek beginnen, maar ze werd op het laatste moment afgebeld: de cliënten moesten nog worden ingeënt.

‘Ik ben er drie keer geweest, toen ging de dagopvang dicht vanwege de crisis’

Dichte deuren

Melissa heeft tientallen medestudenten Maatschappelijke zorg die afgelopen jaar vergelijkbare stageproblemen hadden. Ze worden opgeleid voor werk in de dagopvang, instellingen voor mensen met een beperking, dak- en thuislozenopvang of wijkzorg; precies de plekken die tijdens de coronacrisis dicht gingen. De plekken waar stagiairs wél terechtkonden, raakten snel vol. Eerstejaars student Rumeysa: ‘Ik had een stageplek gevonden, maar werd afgebeld. Ze hadden al genoeg stagiairs. Misschien in april, zeiden ze, maar ik heb niks meer gehoord.’

Geen alternatieven

Ook tweedejaars studenten Noëlle en Fae liepen door corona een studieachterstand op. Noëlle brak haar stage – stroopwafels maken met cliënten en de keuken schoonmaken – af, omdat die niet beviel. Vervolgens kon ze met geen mogelijkheid een nieuwe stage vinden. Fae hielp mee op een woongroep van mensen met een beperking. Maar door de hele schoolsituatie kon ze zich nergens toe zetten, ook niet tot de praktijkopdrachten die bij de stage horen. En het online onderwijs viel haar zwaar. ‘Ik ging andere dingen doen en was snel afgeleid.’ Door haar motivatieproblemen heeft Fae een flinke achterstand opgelopen, waardoor ze waarschijnlijk blijft zitten.

Praktijkleercentrum

Niet-ingevulde stages konden soms alsnog ingevuld worden. Andere stages werden afgebroken of ingekort tot één dag per week, vertelt docent Mike. ‘In een normaal jaar zocht je na een afgebroken stage samen iets nieuws, maar dat kregen we niet voor elkaar. We waren allang blij als we een student ergens konden plaatsen. Als iemand dan zijn stage niet haalt of er gaat iets mis, zijn er in coronatijd weinig alternatieven.’

Om studenten toch iets te bieden richtten een aantal opleidingen een gezamenlijk praktijkleercentrum op. In een gemeubileerde ruimte met een bed, een bank en een tafel, wordt de praktijksituatie zo goed mogelijk nagebootst. ‘We proberen een alternatief programma aan te bieden’, vertelt Mike. ‘Zo kunnen studenten toch hun beroepshouding laten zien, wat ze normaal tijdens hun stage doen.’

Rollenspelen

Noëlle en Fae simuleren volgende week een dagactiviteit; de cliënten worden gespeeld door medestudenten en docent Mike. Noëlle: ‘We gaan hapjes maken met cliënten, om hun zelfredzaamheid te stimuleren en hen nieuwe vaardigheden aan te leren’. De praktijkleerschool krijgt steeds meer vorm, merkt Mike. In de buurt is een organisatie voor mensen met een beperking die bijvoorbeeld gastlessen heeft verzorgd met casussen uit hun praktijk. Ook zijn steeds vaker acteurs beschikbaar voor rollenspelen. ‘Op deze manier kunnen studenten toch hun verplichte praktijkopdrachten afronden’, zegt Mike. ‘De gemiste stage-uren halen ze hopelijk volgend jaar in. De praktijkleerschool is een dappere poging, maar de echte achterstanden vang je er niet mee op.’ Of het leuk is? ‘Je hebt in ieder geval iets te doen’, zegt Melissa. ‘Maar het komt niet in de buurt van het werken met échte mensen.’

Meemaken

Mike hoopt volgend jaar op meer continuïteit in de opleiding en dat studenten gemiste uren kunnen inhalen. ‘Stages in verpleeghuizen zijn waarschijnlijk rond die tijd beter georganiseerd. Dan kunnen we een groot deel van de klassen aan een stage helpen. We houden goede moed.’ Het praktijkleercentrum blijft nuttig, want door corona blijven de schaarse stageplekken waarschijnlijk nog lange tijd overvraagd. Rumeysa hoopt dat ze een goede match vindt voor een stage: ‘Hoe kan ik anders weten of dit de goede opleiding is voor mij?’ Melissa sluit zich daarbij aan. De plek maakt haar niet veel uit. ‘Werken met ouderen of met mensen met een beperking, ik wil het allemaal meemaken.’

Kaft publicatie Mensenrechten in Nederland 2020

Jaarlijkse rapportage mensenrechten in Nederland 2020

Deze rapportage van het College voor de Rechten van de Mens gaat over deze gevolgen van de coronacrisis, en in het bijzonder de betekenis ervan voor de bescherming van mensenrechten op de Nederlandse arbeidsmarkt. Niet van iedereen zijn de rechten op de arbeidsmarkt goed beschermd, zo blijkt.