Weblogbericht | 24-06-2024 | College voor de Rechten van de Mens

Als Diem bijna klaar is met haar studie bestuurskunde aan de Universiteit Twente, is haar eerste neiging woonplaats Emmen te verlaten en westwaarts te gaan. Toch is er iets dat haar weerhoudt. Tijdens haar stage bij de gemeente Emmen schrijft ze een plan hoe ze theoretisch opgeleiden aan kan trekken en behouden. Daarvoor spreekt ze veel met mensen van bedrijven en opleidingsinstituten. Ze besluit te blijven en haar plan uit te voeren.

Arbeidskansen in de IT

'Een van mijn adviezen was: investeer in korte opleidingen, buiten het reguliere onderwijs om, die de mensen in Emmen opleiden voor banen die beter passen op de arbeidsmarkt.’ De IT blijkt een sector in de regio met veel arbeidskansen. Er wordt gezocht naar honderden programmeurs, mensen die het coderen onder de knie hebben. In eerste instantie leert ze het zichzelf, maar al snel besluit Diem een programma op te zetten om mensen om te scholen tot IT’er. Ze richt zich op mensen die in eerste instantie niet in de IT zouden gaan werken. Mensen met afstand tot de arbeidsmarkt, vanwege hun culturele achtergrond, een beperking of hun sekse. Maar met name op neurodivergente mensen, ‘Met een brein dat net even anders werkt, vanwege adhd of autisme.’ 

Speciale vrouwenklassen

‘Het lukte, en ik won prijzen die belangrijk zijn als je sociaal onderneemt. De Social Impact Award in 2017, De TEDx Startup Award, de IGNITE award. Al gauw bereikte codeGorilla hoge pieken.’ Er is alleen een maar: het lukt Diem niet goed om vrouwen aan te trekken. ‘Als ik al één of twee vrouwen in de bootcamps had, was dat veel. Speciale vrouwenklassen hield ik altijd af, want ik wilde niet dat men dacht: omdat je een speciale vrouwenklas hebt, kom je ertussen.’ Ook aan de bedrijfskant is het aantal vrouwen dat het programmeerwerk doet op twee handen te tellen. ‘De meeste vrouwen in de IT zijn office manager, markteer of soms product owner.’ 

Hard en soft skills

Dan ontmoet ze Johanna Spiller, die een programma heeft om jonge vrouwen te coachen door senior vrouwen uit het zakenleven. ‘Ik ging me meer verdiepen en ben er nu heilig van overtuigd dat als je een specifieke doelgroep wilt helpen, een uniforme aanpak niet helpt.’ Anderhalf jaar geleden zetten ze samen Alyx op, een collega-bedrijf van codeGorilla die zich helemaal op vrouwen richt. ‘We leiden de vrouwen op en helpen tegelijk bedrijven die graag vrouwen willen toevoegen aan hun ontwikkelteams. In een traineeship van drie maanden leren de vrouwen programmeren. Tegelijk worden ze getraind door vrouwen in senior functies die ze allemaal tips en trucs leren. Een combinatie van hard en soft skills dus. Daarna gaan ze vanuit ons bij het bedrijf werken. Na een jaar gaan ze over.’ 

'Ze zoeken een werkgever waar ze zich thuis voelen, zonder de flauwe grapjes of ergere dingen'

‘We pakken het van binnenuit aan’ 

Alyx wordt inmiddels goed gevonden door vrouwen. Er zijn er bij die net van school komen, of die net aan het afstuderen zijn. ‘We hadden ingestoken op vrouwen die nog niet in de IT werken, maar krijgen bijzonder genoeg ook aanmeldingen van vrouwen die dat al wel doen. Met medior en soms zelfs senior functies. Waarom heb je ons nodig, zou je denken. Daarop doorvragend krijgen we ervaringsverhalen van culturen waarin vrouwen zich niet thuis voelen. Ze zoeken een werkgever waar dat wel zo is, zonder de flauwe grapjes of ergere dingen. Het sterkt ons in het gevoel van: wij zijn nodig. Ook om een bijdrage te leveren aan systeemverandering.’ Alyx heeft een programma ontwikkeld waarin vrouwen een training krijgen in onder andere office politics, conflictmanagement, onderhandelingstechnieken, en combineren van werk en gezin. ‘Daarnaast proberen we ook de werkgever daar waar het kan te trainen of te wijzen op het belang van diversiteit en inclusie, maar het cultuurveranderingsproces is helaas weerbarstig. Daarom pakken we het liever van binnenuit aan, door zelf vrouwelijke IT-managers op te leiden.’

Operationeel managers

Bij de grotere organisaties aan wie Alyx nu vrouwen koppelt, ziet Diem dat het beleid wel op orde is, maar de praktijk op de IT-afdelingen weerbarstig. ‘In de top is wel de sensibiliteit en het besef om te werken aan diversiteit en inclusie. Maar die heeft het moeilijk de veranderingen helemaal door te voeren. Wij zien dat het binnen de IT valt of staat met de middle managers: de operationeel managers. Gaan zij er echt wat mee doen in hun eigen teams? Staat het hoog op de agenda, wordt er plek gemaakt voor vrouwen, ook vrouwen die neurodivergent zijn? Zit het in de werkprocessen, in de werving en selectie? We zien vaak dat deze manager veel dagelijkse sores heeft, met targets moet werken, en risicomijdend is. En veel van deze managers zijn mannen. Precies daar ligt de kunst om verandering te brengen. Wij proberen vaak meerdere vrouwen te sturen, liefst complete teams. En nog liever: zo’n operationeel manager die vrouw is. De gemiddelde middle manager is wit, man, tussen de 40 en 50 jaar, en loopt zelf amper tegen drempels aan. Hij heeft weinig idee van discriminatie en het belang van diversiteit en inclusie op de werkvloer. Er valt een hoop werk te doen.

Vanaf de ontwerpfase

Want uiteindelijk levert het de samenleving heel veel op als er meer vrouwen meewerken aan digitale producten en systemen. ‘We kregen bijvoorbeeld de vraag van een bedrijf dat een medisch platform aan het bouwen is dat uiteindelijk door verpleegkundigen in ziekenhuizen zal worden gebruikt. Let op, dat zijn dus voornamelijk vrouwelijke eindgebruikers. Als je vanaf de ontwerpfase al meeneemt hoe vrouwen dat platform zouden gebruiken, krijg je heel interessante opbrengsten die impact hebben op de uiteindelijke software. Zonder referentiekader over waar mensen van kleur of vrouwen mee te maken hebben, weet je ook niet dat je bepaalde features mist.’ 

Impact op levens

En het is niet alleen belangrijk dat er meer vrouwen betrokken worden bij de IT. ‘Het is goed voor de samenleving dat een zo divers mogelijke groep in de IT werkt, omdat al die verschillende perspectieven dan meegenomen worden. Dat leidt tot betere producten, maar ook tot een betere manier van waarop wij onze samenleving hebben ingericht met alle IT-systemen. Hier hebben we elke dag mee te maken, en heeft grote impact op levens.’  

Het aandeel vrouwen groeit

Over de positie van vrouwen in de IT is Diem positief. ‘Ik zie echt verandering. Het aandeel vrouwen groeit. De daadkracht die ik bij vrouwen zie, geeft me vertrouwen. Dat zijn pioniers, vrouwen die zeggen “We accepteren de status quo niet”. Die kentering gaat er komen.’