Coronavirus en mensenrechten in eenvoudige taal

Met z’n allen proberen we het coronavirus tegen te gaan.
Daardoor zijn we minder vrij.
We blijven zoveel mogelijk thuis.
We komen niet met groepen bij elkaar.
Als we ons ziek voelen, gaan we in thuisquarantaine. 
Dat betekent dat we de hele dag thuisblijven.
En dat we zo min mogelijk contact hebben met de mensen in ons huis.

De regering neemt maatregelen die onze vrijheid beperken.
Scholen, bibliotheken, cafés, restaurants, kerken en moskeeën gaan dicht.
Soms helemaal, soms alleen op afgesproken tijden.
En binnen deze gebouwen gelden regels.
Zoals over looprichtingen, het dragen van mondkapjes en het houden van afstand.
Mensen in een zorginstelling of verpleeghuis mogen maar heel weinig bezoek ontvangen.
Als we in het ziekenhuis liggen met het coronavirus, mogen we geen bezoek ontvangen.

In Nederland staan de vrijheidsrechten opgeschreven in de Grondwet.
De Grondwet is de basis van alle andere regels en wetten.
Dit zijn belangrijke vrijheidsrechten voor alle mensen in Nederland:

• de vrijheid om met een groep mensen bij elkaar te komen en om te demonstreren
• bewegingsvrijheid
• vrijheid van godsdienst
• recht op een privéleven en het hebben van contact met anderen
• recht op eigendom
• recht op toegang tot de rechter
• recht op onderwijs

Vrijheidsrechten zijn mensenrechten.
Iedereen heeft recht op alle mensenrechten.
Iedereen moet zich aan de mensenrechten houden.
De regering maakt hier regels en afspraken voor.
Zodat iedereen in vrijheid kan leven.

Ja, dat mag.
Het recht op gezondheid is ook een mensenrecht.
De regering moet zorgen dat de gezondheid van mensen zo goed mogelijk is.
En deze gezondheid beschermen.
De regering moet zorgen dat er geen epidemieën zijn in Nederland. 
Bij een epidemie krijgen ineens veel mensen een besmettelijke ziekte, zoals het coronavirus.
De regering moet dan maatregelen nemen voor de volksgezondheid.

Het recht op vrijheid en het recht op gezondheid zijn allebei belangrijk.
Maar de regering mag maatregelen nemen voor de volksgezondheid.
En het recht op vrijheid van mensen beperken. 

• Elke maatregel moet het doel hebben om de volksgezondheid te beschermen.
• Er moet een speciale wet worden gemaakt voor de maatregel.
  De maatregel moet voor iedereen duidelijk en hetzelfde zijn.
  Zodat alle mensen weten wat mag en niet mag.
  En zodat politie en rechters iedereen gelijk kunnen beoordelen.
• De maatregel is er om verspreiding van het coronavirus te stoppen.
  De maatregel mag niet verder gaan dan nodig is. 
  Ook moet duidelijk zijn dat het echt niet anders kan.
  Dat er geen andere mogelijkheid is om de verspreiding te stoppen. 

Dit vindt het College: 

• Het College vindt het goed dat de regering maatregelen neemt om het virus te stoppen
  Het coronavirus maakt veel mensen erg ziek.
  Dat zijn vooral ouderen en mensen met een zwakke gezondheid.
  Maar ook jongere mensen kunnen erg ziek worden.
  Er liggen veel mensen met het coronavirus in het ziekenhuis.
  Hierdoor kunnen andere operaties niet doorgaan.
   
• Het College begrijpt waarom de maatregelen soms veranderen
  De regering werkt samen met mensen die verstand hebben van virussen.
  Zoals wetenschappers en artsen uit binnen- en buitenland.
  Samen bedenken zij maatregelen die goed werken tegen het coronavirus.
  De maatregelen veranderen soms.
  Omdat het virus verandert en omdat we er steeds meer over leren.
   
• Het College kan niet met zekerheid zeggen of sommige maatregelen te ver gaan
  Er worden veel maatregelen tegelijk genomen.
  Het is lastig te meten welke gevolgen elke maatregel precies heeft.
  De avondklok invoeren gaat ver. 
  Maar misschien kunnen scholen of horeca hierdoor eerder open.

De meeste besmettingen gebeuren bij mensen thuis.
Als dit zo is, waarom moet dan de horeca dicht?
Mensen hebben het coronavirus ergens anders gekregen.
Bijvoorbeeld op het werk of tijdens uitgaan.
Iemand met het coronavirus kan makkelijk iedereen thuis besmetten.
Mensen leven thuis dicht bij elkaar.
Ze gebruiken elkaars spullen en raken allemaal dezelfde deurklinken aan.
Het is belangrijk dat mensen die het virus kunnen hebben, thuisblijven.
Zodat zij verder niemand besmetten.
Daarom zijn maatregelen als de avondklok en het sluiten van horeca belangrijk.

Wet publieke gezondheid (Wpg)

In deze wet staat hoe ziekten kunnen worden bestreden.
Volgens deze wet is COVID-19 een erg besmettelijke ziekte.
Hiervoor mogen snel maatregelen worden genomen, om verspreiding te voorkomen.

De Wpg beschrijft hoe de regering moet omgaan met zieke mensen.
En hoe besmette plekken moeten worden afgesloten.
De Wpg gaat niet over maatregelen die voor alle mensen gelden.

Wet veiligheidsregio’s (Wvr)

Nederland is ingedeeld in 25 ‘veiligheidsregio’s’.
Dit zijn gebieden waar de veiligheid voor mensen op lokaal niveau wordt geregeld, in noodverordeningen.
Deze noodverordeningen zijn er alleen voor korte noodsituaties.
Bijvoorbeeld als er gevaar is voor mensen in een bepaald gebied.
Maar niet voor alle mensen in Nederland.

Deze twee wetten zijn niet genoeg om het coronavirus tegen te gaan.
Het bestrijden van het coronavirus duurt lang.
En het kan alleen als de hele samenleving meedoet.

Daarom is er de Wet tijdelijke maatregelen COVID-19 gemaakt.

De Wet tijdelijke maatregelen COVID-19

• Deze wet duurt drie maanden. 
  Daarna wordt gekeken of de wet wordt verlengd.
• In de wet staat dat de maatregelen alleen mogen als:

1. de maatregelen niet verder gaan dan nodig is
   de maatregelen moeten het doel hebben om het coronavirus te stoppen
2. het echt niet anders kan
   als het virus niet te stoppen is met andere, minder ingrijpende maatregelen.

• De regering moet zich aan deze wet houden.
  Dat betekent dat de regering wel maatregelen mag maken.
  Maar dat deze maatregelen in de Wet tijdelijke maatregelen COVID-19 moeten passen.
• In de wet staat dat mensen in een zorginstelling altijd minimaal één bezoeker mogen ontvangen.
• In de wet staat ook dat mensen anderhalve meter afstand moeten houden van elkaar.
  Als zij dit niet doen kunnen zij een boete krijgen van 95 euro.
  Mensen krijgen dan niet gelijk een strafblad.
• Elke maatregel van de regering moet worden goedgekeurd door de Tweede Kamer.

Dit moet binnen een week gebeuren anders vervalt de maatregel.

Binnen de Tijdelijke wet maatregelen COVID-19 zijn nog twee wetten gemaakt.
Ook deze maatregelen duren steeds drie maanden.
Daarna wordt gekeken of het nodig is de maatregelen te verlengen.
De Eerste en Tweede Kamer controleren dit.

De Tijdelijke wet beperking vertoeven in de openlucht covid-19 

In februari 2021 is deze wet gemaakt over het instellen van de avondklok.
Met de avondklok kan de regering mensen verbieden om na een bepaald tijdstip buiten te zijn.

De Tijdelijke wet coronatoegangsbewijzen 

In juni 2021 is deze wet gemaakt zodat mensen toch naar evenementen of horeca kunnen.
Zij hebben daarvoor een toegangsbewijs nodig.
Mensen krijgen toegang op drie manieren: 

1. met het ‘vaccinatiebewijs’. Zij hebben twee prikken gehad tegen het coronavirus. Of één prik met het Janssen vaccin
2. met het ‘herstelbewijs’. Mensen hadden minder dan 6 maanden geleden corona en zijn toen getest bij de GGD. De test was toen positief
3. of met het ‘testbewijs’. Dit bewijs krijgen mensen als ze minder dan 24 uur geleden zijn getest en geen corona hadden. De test moet door de GGD of ‘Testen voor toegang’ zijn gedaan.
   De gegevens van de GGD worden vastgelegd.
   Mensen kunnen hiermee een coronatoegangsbewijs maken.
   Dit kan op de telefoon met de CoronaCheck app.

De CoronaCheck app

De regering heeft een app ontwikkeld.
De app kan iedereen installeren op zijn telefoon.
Met de app kun je jouw eigen toegangsbewijs maken.
Het toegangsbewijs ziet er uit als een QR-code.
In deze QR-code zit informatie over jouw vaccinaties. 
Of over je coronatest voor je herstelbewijs of testbewijs.
Ook zit in de code informatie over je geboortedatum en je naam.
Zo kan iemand zien of het coronatoegangsbewijs bij jou hoort.

Dit heeft te maken met het recht op vrijheid van godsdienst of levensovertuiging.
Dit recht mag alleen met een speciale wet worden beperkt.
In de Tijdelijke wet maatregelen covid-19 gebeurt dit nog niet.

De vrijheidsbeperkingen in coronatijd gaan ver en treffen veel mensen in de hele wereld 
In de afspraken over mensenrechten staat dat landen tijdelijk kunnen afwijken van de regels. 
Dat gaat niet zomaar, daar zijn strenge regels voor. 
Nederland houdt zich aan deze regels.
In Europa staan deze regels in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). 
Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) controleert of de maatregelen niet te ver gaan.

Nederland is een rechtsstaat.
Burgers van Nederland moeten kunnen controleren of de overheid goed werkt.
In de Tweede Kamer zitten mensen die gekozen zijn door de burgers.
Om voor hen de regering te controleren. 

In de Wet Tijdelijke Maatregelen COVID-19 is de controle goed geregeld.
De Tweede Kamer moet alle nieuwe maatregelen controleren.
Als de Tweede Kamer een maatregel niet goed vindt, mag de maatregel niet worden ingevoerd.
Maatregelen tegen het verspreiden van het coronavirus worden soms snel genomen.
Elke nieuwe maatregel wordt binnen een week gecontroleerd.
Als de Tweede Kamer meer tijd nodig heeft, mag de maatregel niet worden ingevoerd.

Er zijn plekken in Nederland waar mensen niet zomaar weg mogen. 
Dit zijn bijvoorbeeld gevangenissen, politiecellen of asielzoekerscentra. 
Maar ook als mensen verzorging krijgen in ziekenhuizen, zorginstellingen of verpleeghuizen, kunnen ze daar niet zomaar weg.
Ook deze mensen hebben recht op gezondheid en op bescherming tegen het coronavirus.
Inspecteurs en andere mensen van de regering die dit controleren, blijven dit ook doen tijdens de coronacrisis. 

Nederland heeft een koning en is daarom een koninkrijk.
Het ‘Koninkrijk der Nederlanden’ bestaat uit vier landen: Nederland, Aruba, Curaçao en Sint-Maarten.
Er zijn drie gemeenten die ook bij het Koninkrijk horen: de eilanden Bonaire, Sint-Eustatius en Saba.
Deze gemeenten heten samen Caribisch Nederland.
In Caribisch Nederland gelden dezelfde maatregelen als in Nederland.

De landen Aruba, Sint-Maarten en Curaçao zijn zelfstandig.
Zij zijn zelf verantwoordelijk voor het corona-beleid.
De landen in het Koninkrijk der Nederlanden zijn verplichte elkaar te helpen en te ondersteunen.
De mensenrechten gelden voor alle landen in het Koninkrijk.
Nederland ondersteunt de Caribische eilanden zoveel mogelijk bij de corona-maatregelen.

Er zijn overzichten van alle mensenrechten die worden geraakt door de coronasituatie. 
Dit gaat niet alleen om het recht op vrijheid, maar ook om het recht op werk, het recht op gezondheid, het recht op huisvesting en het recht op onderwijs. 

De overheid heeft de mensenrechtelijke plicht om voor alle mensen te zorgen. 
De overheid moet in deze coronatijd extra goed zorgen voor mensen in een kwetsbare situatie.
Bijvoorbeeld voor slachtoffers van huiselijk geweld. 
Of voor mensen met een beperking.
En voor mensen die moeilijk te bereiken zijn.
Zoals daklozen en ouderen die het moeilijk vinden met een computer om te gaan.
Of mensen die niet goed kunnen lezen of de Nederlandse taal niet goed begrijpen.
Alle mensen hebben recht op medische zorg en op duidelijke informatie.

Andere mensenrechten gaan over geld en de verdeling van geld.
Dit betekent dat de regering iedereen eerlijk moet helpen.

De CoronaMelder app waarschuwt je als je in de buurt bent geweest van iemand met corona. 
Iedereen kan deze app downloaden en gebruiken.

De app moet rekening houden met het recht op privéleven.
Er moet gecontroleerd worden dat de app zich hieraan houdt.
Gegevens mogen niet zomaar worden opgeslagen, bekeken en gedeeld.
Dit moet op een goede manier gebeuren én ook zonder dat anderen persoonlijke gegevens zien.
Veel deskundigen vinden dat dit goed is geregeld bij de CoronaMelder app.

Het is niet verplicht om de CoronaMelder app te gebruiken.
De overheid adviseert mensen wel om dit te doen.
Zo weten mensen sneller dat ze in de buurt zijn geweest bij iemand met het coronavirus.
En hoeven ze niet meer te worden gebeld door GGD’s die onderzoek doen naar contacten.
Zo wordt het werk van GGD’s minder.

Vanaf 1 december 2020 is er de mondkapjesplicht.
Mensen van 13 jaar en ouder moeten op veel plekken een mondkapje dragen.
In winkels, musea, restaurants, het openbaar vervoer en scholen.
Ook bij de kapper, fysiotherapeut of tijdens autorijles.
Dit gaat in tegen het recht op een persoonlijke levenssfeer. 
Een persoonlijke levenssfeer gaat over je eigen persoonlijke keuzes.
Over dat je zelf beslist hoe je er uit wilt zien bijvoorbeeld.
En welke kleding je draagt.
Sommige mensen kunnen geen mondkapje dragen.
Bijvoorbeeld door een ziekte of beperking.
Zij hoeven geen mondkapje te dragen.

In juni 2021 werden steeds minder mensen besmet met het coronavirus.
Het mondkapje mocht toen weer af in openbare gebouwen, winkels en horeca.
Toen het aantal besmettingen groeide, werd het dragen van een mondkapje weer verplicht.
De regering kan de mondkapjesplicht dus aanpassen als dat nodig is.

Ja, dat mag.
Als je een mondkapje en een hoofddoek draagt, zijn vaak alleen je ogen te zien.
Net als bij het dragen van een boerka, een bivakmuts of een motorhelm.
In het openbaar vervoer is het verboden om je gezicht op die manier te bedekken.
Een hoofddoek of een muts dragen mag wel. 
Het mondkapje is nodig om het lichaam te beschermen voor gezondheid of veiligheid.
Daarom mag je wel een mondkapje dragen samen met een hoofddoek in het openbaar vervoer.

Mensen hebben recht op een goed leven.
Ze hebben recht op bescherming tegen armoede.
Armoede heeft vaak ook gevolgen voor iemands gezondheid.
Het bepaalt hoe iemand woont en naar welke school hij gaat.
Zo kunnen mensen door armoede worden gediscrimineerd.

De regering moet discriminatie en meer ongelijkheid tegengaan.
Bijvoorbeeld door geld te geven aan mensen die door corona geen werk meer hebben.
En bezuinigingen mogen niet alleen de mensen raken die het al moeilijk hebben.

Mensen moeten mee kunnen praten over de maatregelen van de regering.
Vooral ook mensen die kwetsbaar zijn.
Zoals ouderen en mensen met een beperking.
Maar ook flexwerkers, vrouwen en jongeren.
De regering moet extra zijn best doen om hen te bereiken.

Nee. Mensen mogen zelf kiezen of ze zich laten inenten (vaccineren). 
Als veel mensen zijn beschermd tegen het coronavirus, kan het virus zich moeilijker verspreiden.
Daardoor worden minder mensen ziek.
De regering hoopt dat zoveel mogelijk mensen zich laten inenten. 
Zodat de hele samenleving wordt beschermd. 

De regering mag mensen niet zomaar verplichten om zich te laten inenten.
Maar wel als de gezondheid van de Nederlandse samenleving gevaar loopt.
De regering kan mensen dan toch verplichten om zich te laten inenten.
Voor deze maatregel moet een speciale wet worden gemaakt.
Daarin moet de regering duidelijk maken dat verplicht inenten echt nodig is. 
En laten zien dat het echt niet anders kan.    

Vaccinatiebewijs

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) verzamelt alle informatie over vaccineren. 
Aan alle mensen die worden ingeënt moet toestemming worden gevraagd om hun gegevens in dit informatiepunt te delen. 
Dat moet volgens de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).
Het gaat om persoonlijke medische gegevens van mensen.
Iedereen die toestemming geeft, kan dan een vaccinatiebewijs krijgen.
Dat is een bewijs dat je bent ingeënt tegen corona. 

Ja. Mensen die zijn ingeënt mogen soms meer dan mensen die niet zijn geprikt.
Bijvoorbeeld naar sport, bioscoop of naar een restaurant.
Zij kunnen een toegangsbewijs maken met de CoronaCheck app.
De regering hoopt op deze manier dat meer mensen zich laten inenten.

Er zijn mensen die geen inenting hebben vanwege hun geloof of levensovertuiging.
Ook zijn er mensen die een ziekte hebben en daarom niet kunnen worden ingeënt.
Het College vindt dat deze groepen ook mee moeten blijven doen met de samenleving.
Bijvoorbeeld met een bewijs dat ze het coronavirus niet hebben.

Werkgevers kunnen ook vragen om een vaccinatiebewijs.
Zij moeten zorgen voor een gezonde werkomgeving.
Zeker als het gaat om werk in de zorg lijkt een vaccinatiebewijs echt nodig.
Werkgevers moeten dan zorgen dat het veilig is voor patiënten én personeel.