Toegankelijke verkiezingen: nu komt het aan op de uitvoering

Uitgeschreven tekst

Lisa Hinderks (plaatsvervangend voorzitter stembureau): "Dit is een gebarentaal-toegankelijk stembureau voor doven en slechthorenden. Het wordt geleid door alleen maar dove mensen. Dat is hartstikke leuk." 

Marjolein Swaanenburg-van Roosmalen (Collegelid van het College voor de Rechten van de Mens): "Normaal is het een zittingszaal waar mensen komen met discriminatieklachten. Maar vandaag is de zittingszaal ingericht als stembureau door de gemeente Utrecht."  

Benny Elferink (voorzitter stembureau): "Vandaag ben ik de voorzitter van het stembureau dus ik zorg ervoor dat alles goed verloopt. Volgens de regels. En dat de protocollen worden gevolgd. En dat doen we met een heel team." 

Lisa Hinderks: "In dit stembureau kan iedereen gebaren. En dat is gemakkelijk voor de communicatie. Het is gelijkwaardig. Maar het is ook leuk voor horende mensen. Die maken ook eens kennis met gebarentaal op die manier. Dus daarom is dit stembureau zeker wel bijzonder."

Marjolein Swaanenburg-van Roosmalen: "Het uitbrengen van je stem is de meest directe manier om mee te kunnen doen in een democratie. Het VN-verdrag handicap zegt ook dat het verkiezingsproces toegankelijk moet zijn voor mensen met een beperking. Toen het verdrag in werking trad, is de Nederlandse wet aangepast. En die wordt ook nog verder aangepast. Maar nu komt het echt aan op de uitvoering. Heel belangrijk is dat we zien dat er op meer plaatsen samen met mensen met een beperking wordt gekeken hoe het stemproces, het verkiezingsproces en de stemlokalen toegankelijker kunnen worden. Dat zie je bijvoorbeeld hier in Utrecht bij dit stembureau." 

Benny Elferink: "Ja, voor mij is dit stembureau echt super want het is toegankelijk voor gebarentaal. En dat is heel speciaal. Het is heel goed dat de gemeente Utrecht daarin voorziet. Het is toegankelijk voor doven en slechthorenden maar het is ook zichtbaar voor andere mensen. En daarom dat mensen al snel kunnen denken ‘oh wat leuk, wat goed dat dove mensen ook betrokken worden bij de verkiezingen’ En dat vind ik heel belangrijk. En zo worden wij ook meer gezien." 

Lisa Hinderks: "Het stemmen is een feest van democratie. Dus het moet ook toegankelijk zijn. Ook voor doven en slechthorenden is het prettig als in een stembureau gelijkwaardige communicatie aanwezig is zodat er gebaard kan worden. Dat is heel belangrijk. Hier is het speciaal voor doven en slechthorenden, maar iedereen is natuurlijk welkom. Het is heel belangrijk dat je een stembureau hebt dat bij je past. Met in dit geval gebarentaal." 

Alt-tekst

In deze video interviewen we Benny Elferink en Lisa Hinderks op een verkiezingsdag. Zij zijn voorzitter en plaatsvervangend voorzitter op het gebaren-toegankelijk stembureau. Daarnaast wordt ook Marjolein Swaanenburg-van Roosmalen geïnterviewd, zij is Collegelid bij het College voor de Rechten van de Mens. Tussendoor zie je beelden van het stembureau en het stemproces gedurende dag. 

Uitgeschreven tekst

Mirjam de Jonge (ervaringsdeskundige): "Ik denk dat wij bevoorrecht zijn in ons land om te mogen stemmen. En ik wil hier graag dingen voor elkaar krijgen, dus ga ik stemmen. Ik bedoel, als ik niet stem dan vind ik - maar dat is mijn mening -  dat je ook geen recht van spreken hebt als er iets bijvoorbeeld niet gerealiseerd kan worden. Dan had ik mijn stem maar moeten laten gelden.  

Mijn naam is Mirjam de Jonge. Ik kom uit Geldrop en ik ben vermoedelijk geboren met een zuurstoftekort waardoor ik cerebrale parese heb. En met name aan de rechterkant, dus aan mijn arm en mijn been.  

Ik wil zoveel mogelijk zelf blijven doen om de eigen regie te voeren over mijn leven. Dat vind ik heel belangrijk, het is een speerpunt voor mezelf. Ik ben bijvoorbeeld iemand die ontzettend gemotiveerd is om zo lang mogelijk permanent uit mijn rolstoel te blijven en daar sport ik ook heel erg voor. Ik vind bewegen ook met name heel erg belangrijk voor mensen met een beperking. 

Ik zou niet weten of ik in elk willekeurig stemhokje zou kunnen stemmen omdat ik niet weet of alle locaties wel aangepast zijn. De ene heeft een trap, de andere heeft de deur dicht. Bij een andere kun je de draaicirkel niet maken met scootmobiel. Noem het maar en je kunt het tegenkomen. Dus ik moet altijd vooronderzoek doen waar ik zou willen stemmen en of dat mogelijk zou zijn. Terwijl ik denk een gezond persoon, die stapt gewoon naar binnen, kruist zijn dingen aan en die gaat. 

Wat fijn zou zijn is dat alle openbare gelegenheden waar de stemhokjes zijn, dat die gewoon normaal toegankelijk zijn. Niet bijvoorbeeld met een rubberen mat waar iemand met een blindegeleidestok in blijft hangen. Of waar de deur bij dicht zit of dat je niet in het stemhokje past met je scootmobiel. Of dat het plankje te hoog hangt zodat je ook niet ziet waar je op kunt stemmen. Noem het maar. 

Ik vind Nederland en de gemeentes niet echt altijd even toegankelijk, nee. Men denkt van wel, maar dat is vaak niet zo. Als je bij ons al kijkt is er bij horecagelegenheden niet eens een invalidetoilet of je komt er bijna niet naar binnen. En de wil is er vaak wel maar het ontbreekt ze dus aan de expertise of aan de ervaringsdeskundige.  

Ik denk dat we op heel veel vlakken nog heel veel werk moeten gaan verzetten. Dat kan ik niet alleen, daar heb ik veel mensen voor nodig, ook mensen met een beperking die zich daarvoor in kunnen en willen zetten. Om met z’n allen een vuist te maken richting ons allemaal. Ik denk dat dat iets moois is. In ons mooie Nederland, dat het nog mooier wordt, maar dan ook echt voor iedereen."  

Alt-tekst

In de video volgen we Mirjam de Jonge, ervaringsdeskundige in een rolstoel, op een verkiezingsdag. In de ochtend gaan we met haar mee als ze gaat sporten, samen met een personal trainer. Daarna volgen we haar als ze op weg is naar het stembureau. Hier zie je dat ze gaat stemmen.  

Uitgeschreven tekst

Eelco Hosman (ervaringsdeskundige): "Ik ben een keer geweigerd, één keer. Er is een keer geweest dat ze dachten: ‘je mag geen ondersteuning hebben’. Toen is mijn begeleider een klacht gaan indienen en toen zei de gemeente dat ze wel had moeten helpen. Dus de volgende keer kon het weer wel. Maar dat moet ergens duidelijk staan. Dat staat nu ook wel in de handleiding, maar ze moeten zoveel doorlezen dat ze het misschien wel over het hoofd zien.  

Ik ben Eelco Hosman, ik woon in Huizen en ik heb een visuele beperking, bijna blind. En ik heb een geleidehond: Elle, een witte labrador. Als ik op pad ga, ga ik met de geleidehond. Die zorgt ervoor dat ik veilig van A naar B kom. Ik moet zelf wel de weg kennen, maar zij zorgt ervoor dat ik nergens tegenaan loop.  

Je wilt zoveel mogelijk wat je kan zelf doen, zo min mogelijk afhankelijk van een ander. Alleen bij dingen waar je echt hulp bij nodig hebt, ga je dat vragen. Omdat je het toch fijn vindt om je eigen dingen te doen.  

Ik vind het belangrijk omdat je dan je stem kan laten horen, op wie je stemt. Dat je kunt zeggen hoe het is voor mensen met een beperking. Ze hebben er dan geen ervaring mee, maar dat kun je ze vertellen waar ze rekening mee moeten houden en wat ze allemaal aan moeten passen. Het zijn vaak mensen die het helemaal niet weten. Die wel aan de knoppen zitten maar helemaal geen ervaring hebben. 

Op de computer doe je wel de stemwijzer. Dan ga je kijken naar wat de partijen zeggen. Past het een beetje bij me? En soms staat het wel in een verkiezingsprogramma. Maar die zijn veel te lang hoor, die programma’s. Dus zo’n stemwijzer invullen is veel gemakkelijker dan al die programma’s. Meestal kom je binnen en dan heb je zo’n balie waar mensen achter zitten en waar je dan je stempas moet geven en je legitimatie. Daar moet je eerst langs en daarna ga je naar het hokje meestal.  

Ik heb wel hulp nodig van iemand die even meegaat het hokje in om wat aan te kruisen. Nu geef je je stemgeheim toch een beetje bloot aan diegene. Dus dan moet ik tegen diegene zeggen waar ik op wil stemmen en op wie. Heel zachtjes natuurlijk zodat niemand het hoort. Maar ik zou wel graag een verbetering willen. Misschien een spraakcomputer in de toekomst. Als het ooit mogelijk wordt met alle veiligheid en alles." 

Alt-tekst

Op deze verkiezingsdag volgen we ervaringsdeskundige Eelco Hosman. We starten bij hem thuis waar hij zichzelf en zijn assistentiehond klaarmaakt om naar het stembureau te gaan. Daarna volgen we hem op weg naar het stembureau, lopend op straat en daarna in de bus. In het stembureau zien we dat hij gaat stemmen met assistentie van een stembureaumedewerker.