Wij willen leven in een samenleving waarin iedereen vrij en in waardigheid kan deelnemen, ongehinderd door vooroordelen en discriminatie en waarin iedereen zich naar zijn potentieel kan ontwikkelen.
Discriminatie op grond van ras heeft negatieve gevolgen voor mensen en voor de samenleving. Veel mensen ondervinden dagelijks hoe pijnlijk het is om gediscrimineerd te worden. Het maakt dat mensen zich in hun waarde aangetast voelen, en vergroot stigmatisering van etnische minderheden. Ervaringen met discriminatie door de overheid hebben mogelijk een nog grotere impact. Mensen voelen zich niet meer vrij om gebruik te maken van hun mensenrechten en ontwikkelen een gevoel van wantrouwen jegens de overheid.
Het programma Vooroordelen Voorbij wil eraan bijdragen dat burgers niet meer worden gediscrimineerd op grond van ras door uitvoeringsinstanties van de overheid.
Actualiteit
De toeslagenaffaire brengt veel aan het licht: benadeling door (institutioneel) racisme, falende rechtsbescherming, vooringenomen data in risicoprofielen en onterechte besluiten via algoritmen. Veel overheidsinstanties werken toe naar het blootleggen van de oorzaken en gevolgen, maar juist naar het ook vinden van oplossingen voor dit ongekende onrecht. Het College richt zich op de onderliggende oorzaken, zoals negatieve vooroordelen en stereotypen bij ambtenaren.
Discriminatie is het ongelijk behandelen, achterstellen of uitsluiten van mensen op basis van persoonlijke kenmerken zoals huidskleur, (vermeende) afkomst en/of nationale of etnische afstamming zonder dat dit te rechtvaardigen is. Niemand wil gediscrimineerd worden, en kwaadwillende, opzettelijke discriminatie komt gelukkig weinig voor. De wet verbiedt discriminatie. Desondanks komt het veel voor; tussen mensen onderling, maar ook in het beleid en de uitvoering van de overheid. Er is dan sprake van ingeslepen mechanismen, denkwijzen, werkwijzen en handelingspatronen die leiden tot discriminatie.
Onder andere de toeslagenaffaire heeft ons ervan doordrongen dat een samenleving zonder vooroordelen nog geen werkelijkheid is. Het kabinet heeft daarom het College gevraagd een programma te ontwikkelen voor het voorkomen en bestrijden van discriminatie op grond van ras door uitvoeringsinstanties.
Mensenrechten in de praktijk
Het tegengaan van de oorzaken van discriminatie op grond van ras door uitvoeringsinstanties is niet alleen nodig vanwege het verbod op discriminatie en het recht op gelijke behandeling, maar ook vanwege de bescherming van andere mensenrechten.
Wanneer negatieve vooroordelen en stereotypen over mensen wegens hun afkomst of etniciteit een rol spelen in de strengheid waarmee overheidsdiensten optreden of controle uitvoeren, kunnen ook sociale en economische rechten in het gedrang komen. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om het recht op sociale voorzieningen. Bij de toeslagenaffaire verloren mensen soms hun huis of hun werk als gevolg van een zeer streng terugvorderingsbeleid en de stigmatisering die daaruit voortvloeide. Dit laat zien dat werkwijzen van de overheid ook kunnen raken aan het recht op een behoorlijke levensstandaard en het recht op werk.
Activiteiten van het College
Het programma Vooroordelen Voorbij is een combinatie van onderzoek, training en voorlichting over vooroordelen en stereotypen bij ambtenaren. Hiermee zet het College een effectieve stap richting het tegengaan van discriminatie op grond van ras bij uitvoeringsorganisaties van de overheid. Er wordt onderzoek gedaan naar institutioneel racisme en het College behandelt klachten van burgers over discriminatie op grond van ras door uitvoeringsinstanties.
Doelen
Vooroordelen Voorbij streeft de volgende drie doelen na:
-
Ambtenaren bij uitvoeringsinstanties zetten zich actiever in om discriminatie op grond van ras te voorkomen;
-
Klachten van burgers over ervaringen met discriminatie op grond van ras worden beter opgevolgd;
-
De Rijksoverheid maakt beleid en wetgeving voor uitvoeringsinstanties die discriminatie op grond van ras voorkomt.
Door te zorgen dat burgers niet meer gediscrimineerd worden op grond van ras, zal de naleving van mensenrechten in Nederland moeten worden bevorderd. Het College zet in op de borging daarvan via wetgeving en beleid bij de Rijksoverheid, maar ook bij uitvoeringsinstanties zelf.
Het College vergroot de kennis en bewustzijn over discriminatie bij ambtenaren die werken voor uitvoeringsinstanties, maar richt zich ook op betere vindbaarheid en toegankelijkheid voor het indienen van een klacht. Dit gaat over de klachtenprocedure bij uitvoeringsinstanties en het College zelf. Juist voor burgers die deze weg nog niet weten te vinden.
Van Rijksoverheid tot uitvoeringsinstanties tot de klanten van die uitvoeringsinstanties. Samen zetten we de schouders eronder om onze vooroordelen voorbij te gaan.
