Drie onderzoeken tonen werkgeversrisico’s voor ongelijke beloning van mannen en vrouwen

Dat salarissen verschillen is logisch als werkzaamheden anders zijn. Maar gelijke arbeid van gelijke waarde moet volgens de wet gelijk beloond worden. Het College voor de Rechten van de Mens ziet de aankomende eindejaarsgesprekken als uitgelezen moment om de salarisongelijkheid tussen mannen en vrouwen terug te dringen. “Ongelijke beloning blijft een hardnekkig probleem. Dit gebeurt meestal onbewust, maar past echt niet meer in deze tijd”, zegt College-voorzitter Adriana van Dooijeweert. “Werknemers zijn vaak niet eens op de hoogte van onderlinge beloningsverschillen. In Nederland praten we niet zo makkelijk met elkaar over wat we verdienen.”

Campagne Grip op Gelijk Loon

Voor de campagne Grip op Gelijk Loon ontwikkelde het College een test voor werkgevers en HR-adviseurs. Het College biedt een checklist aan om het beloningsbeleid neutraler in te richten.

Vóór de drie onderzoeken van het College is slechts mondjesmaat onderzocht in hoeverre binnen Nederlandse organisaties sprake is van onrechtmatige beloningsverschillen tussen mannen en vrouwen. Inmiddels heeft het College een goed zicht op veelvoorkomende voorbeelden van valkuilen in het beloningsbeleid die vooral in het nadeel van vrouwen uitvallen. Valkuilen zijn: vragen naar het laatst verdiende loon bij het vaststellen van het aanvangssalaris, inschaling op basis van salarisonderhandeling in plaats van op relevante werkervaring, het bieden van arbeidsmarkttoeslagen om (schaars) personeel aan te trekken. Als een werkgever mede op basis daarvan het salaris baseert, wil dat niet automatisch zeggen dat de werkgever onjuist handelt of dat sprake is van discriminatie, maar de werkgever loopt dan wel een groter risico dit te doen.

Bijna altijd in het nadeel van vrouwen

Het onderzoeksrapport dat het College vandaag presenteert, toont de mechanismen achter beloningsverschillen tussen mannen en vrouwen in gelijkwaardige functies bij vier Nederlandse verzekeraars. Dit rapport, getiteld ‘Gelijke beloning verzekerd?’, heeft het College onlangs aangeboden aan het Verbond van Verzekeraars.

In de vijf geselecteerde functiegroepen werken in totaal 9.382 werknemers: 4.972 mannen en 4.410 vrouwen. In het onderzoek dat werd uitgevoerd door Van DoorneHuiskes en partners zijn 76 paren geanalyseerd van een man en een vrouw binnen dezelfde functiegroep. Vastgesteld werd dat een onjuiste inschaling in de onderzochte paren bijna altijd in het nadeel van de vrouw uitpakt. Ook de inschaling na fusies of reorganisaties, die aan de orde van de dag zijn in de verzekeringsbranche, is vaak niet duidelijk en/of wordt niet vastgelegd in dossiers. Overgangsregelingen, –compensaties en arbeidsvoorwaardelijke afspraken zijn vaak niet transparant. Dit levert een risico op ongelijke beloning op. Niet alleen tussen mannen en vrouwen, maar ook tussen ‘oude’ en ‘nieuwe’ werknemers binnen de organisatie.

Derde grootschalige onderzoek in de reeks

Eerder voerde het College voor de Rechten van de Mens en zijn voorganger, de Commissie Gelijke Behandeling, grootschalige loononderzoeken uit bij algemene ziekenhuizen (2011) en hogescholen (2016). Gebleken is dat in de ziekenhuisbranche vrouwen twee keer vaker slachtoffer zijn van dergelijke valkuilen dan hun mannelijke collega’s. In hogescholen krijgen vrouwen veel vaker ten onrechte te weinig salaris toegekend en bij algemene ziekenhuizen waren salarisgaranties een verklaring voor de gemiddeld hogere inschaling van mannelijke werknemers. Hoewel verzekeringsbedrijven volgens het College in het algemeen een transparant beloningssysteem hanteren, kwam hier aan het licht dat in vier van de vijf onderzochte functiegroepen mannen structureel meer worden betaald dan vrouwen om redenen die niet met de waarde van de arbeid te maken hebben.