Reportage: Een ochtend bij Extinction Rebellion
Verdieping
Wat vinden Nederlanders van de stand van mensenrechten in Nederland? Ter ere van het tienjarig bestaan van het College voor de Rechten van de Mens is opinieonderzoek gedaan naar de beleving van mensenrechten. Er zijn veel zorgen, onder andere over leefomgeving en het klimaat. De Utrechtse tak van het in 2018 opgerichte Extinction Rebellion voert tegelijk met andere groepen in het land een maandelijkse actie: Klimaatalarm op het Centraal Station.
'De wereld wordt een plek zonder mensen als we zo doorgaan'
Utrecht Centraal, even voor twaalven, eerste maandag van de maand. Gehaast publiek tussen winkelcentrum en station, pratend of bellend. De stilstaande groep mensen midden op het overdekte plein valt op. Ze hebben vlaggen en borden bij zich. Eva van der Helm leidt vandaag de actie. ‘Er komen vaak nieuwe mensen op af, omdat deze actie kort is. Je hoeft niet lang op de koude grond te liggen, maar het geeft wel een krachtig signaal.’
De ogen gesloten
Iedereen in de kring mag even wat zeggen, een gedachte of gevoel uitspreken. Als het luchtalarm gaat, verspreidt de groep zich over het plein. De meesten gaan liggen, sommigen knielen met een bord, een vrouw zit op haar rollator en houdt een vlag vast. Een jongen van 12 ligt op zijn rug, de ogen gesloten. Het publiek loopt door, maar kijkt wel. Sommige mensen staan even stil, maken een foto. Als het alarm wegsterft, vertelt Eva door een microfoon waarom deze groep hier ligt. Een andere activist spreekt een groepje jongeren aan dat is blijven staan. Tot besluit klinkt drie keer de kreet ‘Extinction Rebellion!’.
Ze praten na, weer in de kring. Een zak met appels gaat rond. ‘Fijn dat het rustig verliep’, zegt Eva. Dat is ook wel eens anders. ‘Iemand die er luid roepend dwars doorheen loopt bijvoorbeeld.’ Ze hoopt dat de voorbijgangers tóch aan het denken worden gezet. ‘Misschien één ding minder kopen, of een moeder die er met haar dochter over gaat praten, of een foto deelt op social media.’
Zou dít dan het momentum zijn?
Eva wilde graag vrijwilligerswerk doen naast haar baan als trainer bij een recruitmentbedrijf. ‘Het klimaat gaat me enorm aan het hart, vooral voor iedereen die er niks aan kan doen. Dat vind ik zo oneerlijk. Ik koos voor XR. Voor mij is disruptie echt dé manier. “Met liefde en woede” zeggen we vaak, en die voel ik ook écht allebei als ik weer eens voor schut lig bij een actie. Liefde voor de wereld, woede voor de status quo. Ik ga liever léuke dingen doen, maar er moet iets gebeuren.’
'Met liefde en woede zeggen we vaak, en die voel ik ook écht allebei'
Uitlaatklep
Die urgentie voelt ook Joost Wijffels, student filosofie: ‘Ik maak me ontzettend zorgen om de toekomst, om het klimaat. De wereld wordt een plek zonder mensen als we zo doorgaan. Bij Extinction Rebellion kan ik deze zorgen delen. Het is een uitlaatklep voor mijn eigen angsten. XR is subversiever dan andere organisaties, die vaak dichterbij lobby en beleidsvorming zitten. Dit past bij me. Wat me opvalt is dat mensen veel bozer worden om de gevolgen van onze acties, dan waar ze écht woedend om zouden moeten zijn.’
Eva en Joost zijn niet zo hoopvol over de toekomst. Toch denkt Eva bij elke actie: zou dít dan het momentum zijn? ‘Het omslagpunt ligt bij drie procent, zeggen ze. Als je die meekrijgt, volgt de rest.’