Discriminatie op woningmarkt - behoorlijke huisvesting is een mensenrecht

Discriminatie bij het huren van een huis

De Groene Amsterdammer onderzocht twee kanten van discriminatie op de woningmarkt. Ze brengen zowel de reactie van verhuurmakelaars op een fictief discriminerend verzoek, als de reacties op een woningzoekende met een migratieachtergrond in beeld. Uit het eerste onderzoek blijkt dat van de 50 verhuurmakelaars 46 meegaan met het discriminerende verzoek (92%). De onderzoekers deden zich hierbij voor als een potentiële klant die voor minimaal twee jaar naar de Verenigde Staten gaat en zijn woning wil verhuren, maar dit liever niet aan een “allochtone” huurder wil doen..

In het tweede onderzoek staat het perspectief van de verhuurders centraal. Hiervoor werden zowel makelaars als particuliere verhuurders benaderd. Er werd gekeken of zij positiever reageerden op Jaap of Rachid wanneer zij een woning wilden bezichtigen. Rachid als Jaap reageren voor dit onderzoek op 250 woningadvertenties. Jaap krijgt in 65% van de gevallen een positieve reactie, terwijl Rachid slechts in 46% van de gevallen een positieve reactie krijgt. Onder een positieve reactie werden een bevestiging dat de woning nog beschikbaar was, een verzoek om meer informatie of een uitnodiging voor een bezichtiging gerekend.

Aantonen van discriminatie

Discriminatie is niet eenvoudig aan te tonen. Als afkomst of religie de reden is om een potentiële huurder af te wijzen, zal de verhuurder dit meestal niet hardop zeggen. In uitzonderingsgevallen gebeurt dit wel. Zo gaf een verhuurder van een kamer aan deze niet te willen verhuren aan een vrouw met een hoofddoek. Deze vrouw diende daarop een zaak in bij het College voor de Rechten van de Mens. Het college oordeelde dat er sprake was van discriminatie. Als er niet expliciet wordt verwezen naar afkomst, is het lastiger om aan te tonen dat het om discriminatie gaat. Toch blijft melden belangrijk, omdat het de problematiek zichtbaar maakt en soms aanleiding is voor verder onderzoek.

Bewust of onbewust: het effect van discriminatie is leidend

Een voorkeur voor een huurder van Nederlandse afkomst kan ook onbewust tot stand komen. In dat geval kan zowel de verhuurder als de potentiële huurder niet aangeven of er sprake is van discriminatie. Praktijktests, zoals zijn toegepast in het tweede onderzoek, zijn een methode waarmee wel inzichtelijk gemaakt kan worden of discriminatie een rol speelt bij de verhuur. Bij deze tests is het mogelijk om alle andere factoren die van invloed zijn op de kansen op de verhuur uit te sluiten en alleen de invloed van etnische afkomst te meten. Ook internationaal wordt dit type onderzoek gebruikt om discriminatie op de woningmarkt in beeld te brengen. Onderzoek uit Zweden, Spanje en Noorwegen geeft eenzelfde beeld als het onderzoek van De Groene.

Recht op behoorlijke huisvesting

Mensen hebben het recht op behoorlijke huisvesting. Dat betekent dat mensen het recht hebben om ergens veilig, vreedzaam en waardig te kunnen leven. Bij het zoeken naar een huis, hebben mensen het recht gelijk te worden behandeld en mogen dus ze niet gediscrimineerd worden op basis van hun etnische afkomst. Dit recht wordt geschonden, als blijkt dat mensen vanwege hun migratie-achtergrond minder kans hebben op de woningmarkt dan anderen. Het recht om niet gediscrimineerd te worden bij het zoeken naar een woning is ook op nationaal niveau vastgelegd, in de Algemene Wet Gelijke Behandeling (AWGB). Sinds 2011 is er een wetswijziging in werking getreden waardoor de wet nog strikter is wanneer het gaat om discriminatie op grond van afkomst bij de verhuur van woningen. In de wet is nu opgenomen dat de enkele verwijzing naar het privékarakter van de verhuur (bijvoorbeeld omdat verhuurder en huurder de woning delen) niet afdoende is om een beroep te doen op die uitzondering.

Discriminatie op de woningmarkt melden

Het College behandelt klachten van mensen die vermoeden gediscrimineerd te zijn bij het verkrijgen van een woning en kan in individuele gevallen oordelen. Daarnaast besteedt het College aandacht aan het thema ‘recht op een behoorlijke huisvesting’ in zijn jaarlijkse rapportage, die in juni van dit jaar zal verschijnen.