Advies College over voorstel Wet op de politieke partijen
Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft een wetsvoorstel gemaakt waarin staat dat het mogelijk moet zijn om politieke partijen te verbieden. Het College voor de Rechten van de Mens stelt dat het voorstel de bescherming van de democratie moet dienen. Maar een partijverbod is alleen aanvaardbaar bij acute en ernstige dreiging. Het College adviseert daarom meer samenhang aan te brengen en een versterking van procedurele waarborgen.
Belang van politieke partijen
Het voorstel voor de Wet op de politieke partijen behandelt onder andere de mogelijkheid om politieke partijen te verbieden. Politieke partijen zijn belangrijk in de democratie. Het is van belang dat partijen verschillende meningen kunnen uitwisselen. Ook wanneer die de huidige organisatie van een land ter discussie stellen.
Het College benadrukt dat een partijverbod als laatste redmiddel ingezet kan worden, in geval van een daadwerkelijke en ernstige bedreiging van de democratie. Bijvoorbeeld wanneer de leiders van de partij aanzetten tot geweld of een beleid voeren dat gericht is op de vernietiging van de democratie en het schenden van mensenrechten en vrijheden.
Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens heeft zich al uitgesproken
Voor het verbieden of opheffen van een politieke partij gelden voorwaarden die bepaald zijn door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Een partijverbod is alleen aanvaardbaar als laatste redmiddel en moet bovendien in verhouding staan tot de daadwerkelijke en ernstige dreiging voor de democratie die van de partij uitgaat.
Maak duidelijk waarom een partij verboden kan worden
Het College adviseert om het wetsvoorstel op een aantal punten te verduidelijken. Het hebben van een doelstelling die een bedreiging vormt voor de democratische samenleving is op zichzelf niet voldoende om een politieke partij te ontbinden.
Dat is ook wat het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft bepaald: dat die doelstellingen alleen, niet genoeg zijn voor een verbod. Het gaat juist om de activiteiten, het gedrag van de partij en de invloed die ze daarmee heeft op de democratie. Wij adviseren de minister om het wetsvoorstel hierop te verduidelijken.
Richt het proces zorgvuldig in
Daarnaast adviseert het College om het proces voorafgaand aan een partijverbod zorgvuldig in te richten, zodat eerst alle minder ingrijpende maatregelen zijn overwogen. Denk bijvoorbeeld aan het tijdelijk schorsen van een partij, het ontnemen van zendtijd in de media of het geven van de mogelijkheid om het partijprogramma aan te passen.
Ten slotte, adviseert het College om de procedure bij de rechter te verhelderen, wanneer die een verzoek om een partijverbod moet beoordelen. En het is belangrijk dat leden van een politieke partij ook hun kant van het verhaal kunnen vertellen.