Hoe gender(on)gelijk is Nederland internationaal gezien?
Wie van lijstjes houdt, kijkt jaarlijks vast uit naar het Global Gender Gap Report. De index van de positie van vrouwen wereldwijd. En dit jaar was er op het eerste gezicht ook reden voor positiviteit. Nederland steeg namelijk van een 31ste naar de 28ste plek ten opzichte van 2021.
Goed nieuws, zou je zeggen. Maar helaas werd de genderkloof wereldwijd groter en staan de mensenrechten van vrouwen onder druk. Nederland is niet op alle terreinen vooruitgegaan. Bovendien zegt zo’n plek niet veel wanneer in andere landen de strijd om gendergelijkheid (nog) minder vooruitgang boekt. Je vraagt je af wat er moet gebeuren om die dalende lijn weer om te buigen. En waar kan Nederland zich verbeteren?
Als er niets verandert zou het nog zo’n 132 jaar kosten om de genderkloof op wereldniveau te dichten, in West-Europa 52 jaar.
Onderzoek naar genderongelijkheid
Jaarlijks doet het World Economic Forum onderzoek naar ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in 156 landen. Dit Global Gender Gap Report 2022 geeft een overzicht van vier factoren om dat te beoordelen: gezondheid/levensverwachting, toegang tot onderwijs, politieke invloed en arbeidsparticipatie/arbeidskansen. De resultaten liegen er niet om; Als er niets verandert zou het nog zo’n 132 jaar kosten om de genderkloof op wereldniveau te dichten, in West-Europa 52 jaar.
Dit gaat beter
Ook in Nederland is gelijkheid tussen mannen en vrouwen nog toekomstmuziek. Een deel van de resultaten stemt hoopvol. Zo scoort Nederland goed op de thema’s gezondheid/levensverwachting en onderwijs, waar meisjes het vaak beter doen dan jongens. Ook als het gaat om politieke invloed is Nederland iets vooruitgegaan. Dat komt met name doordat er meer vrouwelijke ministers en staatssecretarissen zijn in dit kabinet en meer vrouwelijke Kamerleden. Dat we nog nooit een vrouwelijke premier hebben gehad, remt dan weer een beetje. En het feit dat er in de gemeentepolitiek nog steeds fors minder vrouwen zitten dan mannen is niet meegenomen in het overzicht.
Vrouwen werken veel vaker parttime dan mannen, maar lang niet altijd vrijwillig.
Arbeidsparticipatie
Een zorgenkindje in Nederland zijn de thema’s arbeidsparticipatie en arbeidskansen. In 2021 werkte volgens het CBS 66,5 procent van de vrouwen in een betaalde baan. Van de mannen werkte 74,3 procent betaald. Vrouwen werken veel vaker parttime dan mannen, maar lang niet altijd vrijwillig. Bijvoorbeeld wanneer ze ervoor kiezen voor deeltijdwerk om het werk te kunnen combineren met zorgtaken.
Dat zorgt er onder andere voor dat vrouwen, soms ook wanneer zij werken, financieel afhankelijk zijn van mannen. Ze verdienen dan nog niet eens het minimumloon. Uit onderzoek blijkt dat dit verschil met name wordt veroorzaakt door genderstereotypen in de samenleving: mannen werken en vrouwen zorgen. De ongelijke positie van vrouwen komt onder meer tot uiting in de loonkloof, de representatie van vrouwen in leidinggevende functies en zwangerschapsdiscriminatie.
Genderongelijkheid is een maatschappelijk probleem
Uiteindelijk gaat het erom dat vrouwen en mannen op gelijke voet mensenrechten kunnen uitoefenen, zoals het recht op arbeid en het recht op politieke en maatschappelijke participatie.
De ongelijkheid tussen mannen en vrouwen raakt het recht op gelijke behandeling. Daarmee is genderongelijkheid een vorm van discriminatie. Deze discriminatie belemmert vrouwen zich te ontplooien en volledig deel te nemen aan de samenleving.
En dat maakt dat genderongelijkheid geen vrouwenprobleem is. Het is een probleem van de maatschappij. Want hoeveel beter zou het gaan met de economie en de maatschappij en het oplossen van nationale personeelstekorten als we álle talent in Nederland zouden inzetten?
Het zou beter gaan met de economie en de maatschappij als we álle talent in Nederland zouden inzetten.
Emancipatienota
De gelijkheid van vrouwen en mannen in de praktijk dient verbeterd te worden en daar ligt een taak voor het kabinet. In het bijzonder voor de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, die emancipatie in de portefeuille heeft.
Op het moment werkt het ministerie aan de nieuwe emancipatienota. Het College zou graag zien dat de nota mensenrechten als basis neemt en inzet op het aanpakken van de onderliggende factoren om genderongelijkheid uit te bannen. Denk daarbij aan het rechttrekken van de ongelijkheid bij de verdeling van zorgtaken, cultuurveranderingen binnen organisaties en het stoppen van stereotypering.
Want alleen als we mensen niet meer automatisch een rol toebedelen vanwege hun gender, kunnen we de dalende lijn van de Global Gender Gap index weer ombuigen tot een die stijgt naar 100% gendergelijkheid. Misschien wel eerder dan over 52 jaar.
Wat doet het College?
Met het programma Gendergelijkheid draagt het College bij aan het veranderen van de traditionele denkbeelden over mannen en vrouwen in de samenleving. Het bevordert het bewustzijn over de werking en toepassing van stereotypen.
De programmalijn geweld tegen vrouwen werkt aan het uitbannen van geweld in de privésfeer en seksuele intimidatie. Daarbij zetten het College ook in op het aanpakken van de onderliggende oorzaken, waaronder rolpatronen en stereotypering.
Daarnaast doet het College onderzoek naar verschillende thema’s op het gebied van arbeidsparticipatie zoals doorstroom van vrouwen, gelijke beloning en zwangerschapsdiscriminatie.
Oordelen
Bij het College kun je terecht als je denkt dat je bent gediscrimineerd. Bijvoorbeeld door je werkgever wanneer je zwanger bent. Of als de promotie waar je als vrouw interesse voor hebt, steeds naar een man gaat.
Het College voor de Rechten van de Mens is bevoegd om discriminatieklachten van individuen te toetsen aan de gelijkebehandelingswetgeving. Iedereen kan het College vragen om uit te zoeken of wat hen is overkomen, in strijd is met de bepalingen van deze wetgeving. Dit noemen we een 'verzoek om een oordeel'. De procedure bij het College is laagdrempelig: die is gratis en je hebt geen advocaat nodig. Een verzoek om een oordeel kan uiteindelijk leiden tot een juridisch oordeel, waarin het College vaststelt of daadwerkelijk sprake is geweest van discriminatie.
Serie: Hoe gender(on)gelijk is Nederland?
Op Internationale Vrouwendag (8 maart) startte het College met de serie ‘Hoe gender(on)gelijk is Nederland?’ waarin het tien maanden lang elke maand een probleem belicht dat de mensenrechten van vrouwen onder druk zet. Dit was het zesde deel: Hoe gender(on)gelijk is Nederland internationaal gezien?
Lees ook de voorgaande artikelen: